Eerlijkheid duurt het langst, zeker als het om een sollicitatie gaat. Mocht je toch liegen, dan kun je jezelf afvragen of jij wel de aangewezen persoon bent voor de job.
Toch krijg je soms een vraag waardoor je in de war raakt en je, voordat je het weet, zomaar iets roept. Geef je eerlijk antwoord dan vergooi je misschien je kans op de baan, maar je kunt ook moeilijk een leugen verkopen.
Lynn Taylor is auteur van het boek Tame Your Terrible Office Tyrant: How to Manage Childish Boss Behavior and Thrive in Your Job en stelt: “Er zijn een paar vragen waar jij jezelf op moet voorbereiden. Doe je dat niet, dan kun je een mooi gesprek saboteren.”
“Personeelsmanagers geven vaak een negatieve draai aan een paar belangrijke vragen om te zien hoe jij onder druk presteert. Wanneer je op hete kolen zit, ben je eerder geneigd om iets te zeggen waar je later spijt van krijgt. Blijf je koel tijdens het gesprek, dan kun je waarschijnlijk de baan aan.”
De truc is volgens Taylor om na je eerste reactie snel controle over de discussie te krijgen. Hieronder vind je een paar voorbeelden.
1. 'Heb je eerder weleens een conflict gehad met je leidinggevende?'
"Dit kan een pijnlijk verhaal worden, aangezien veel mensen na een conflict met hun baas hun baan opzeggen", vertelt Taylor. "Degene die jou aanneemt wil zeker weten dat je een teamspeler bent, niet iemand die opstandig is."
Je kunt hier op verschillende manieren op reageren, maar het beste is om ook hier een positieve draai te vinden. "Laat het idee dat je een moeilijke relatie had met je vorige baas los en reageer op een niet-emotionele manier. Wees kort en bondig en eindig positief."
Een voorbeeld: "Ik heb gelukkig altijd een goede band gehad met mijn leidinggevenden. In mijn laatste baan waren mijn baas en ik het een keer oneens over de beste lanceringsdata voor een project. Hij stond open voor mijn suggesties en nadat ik met wat alternatieven kwam, vonden we uiteindelijk een goede oplossing waar we ons allebei in konden vinden."
Of: "Ik denk dat ik een conflict meestal kan vermijden door vanaf het allereerste begin open te communiceren en extra mijn best te doen om iemands verwachtingen te begrijpen. Ik begrijp dat mijn leidinggevende uiteindelijk eindverantwoordelijk is, dus het is mijn rol om hem daar bij te helpen op wat voor manier dan ook."
2. 'Wat vond je minder leuk aan je vorige baan?'
"Net als bij andere negatieve vragen, kun je het beste focussen op het positieve", stelt Taylor voor. "Met dit soort vragen proberen ze ook je eerlijkheid te doorgronden. Je kunt dus beter met een goed antwoord komen, dan de vraag ontwijken met een ongeloofwaardig: 'Ik vond alles aan mijn baan leuk'."
Een mogelijk antwoord zou kunnen zijn: "Ik vond de verantwoordelijkheden leuk, zoals X, Y en Z. Wat ik misschien minder vond, waren de administratieve taken. Maar die heb ik uiteindelijk uitdagender kunnen maken door ... te doen."
3. 'Hoe zouden je vijanden jou omschrijven?'
"In je zucht naar transparantie kun je nog weleens vergeten dat je jezelf niet moet saboteren", zegt Taylor. "Degene met wie je het gesprek hebt, zal vooral geïnteresseerd zijn in korte antwoorden waarin jouw zelfkennis en -vertrouwen naar voren komen."
Wordt het gesprek écht ingewikkeld, dan is er altijd nog humor om de toon iets lichter te maken, zegt Taylor. Een voorbeeld: "Ik probeer echt vriendelijk en meewerkend te zijn, dus helaas ken ik er niet zoveel. Maar mochten ze toch stiekem ergens zitten, dan kan ik me voorstellen dat ze zeggen dat ik tot het uiterste ga om het project tot een goed einde te brengen."
"Ja, misschien is dit overdreven positief, maar het is nog altijd beter dan zeggen dat je vijanden zouden zeggen dat je snel geïrriteerd bent", aldus Taylor.
4. 'Waarom ben je bij je laatste baan weggegaan? Of ben je ontslagen? En waarom?'
De personeelsmanager wil zien hoe eerlijk je bent over waarom je niet meer voor een bedrijf werkt, waarom je ergens wil stoppen of waarom je een gat in je cv hebt. Taylor: "Ze willen kijken of je op enige wijze niet aan de verwachtingen voldeed of een beter beeld krijgen van jouw manier van werken."
Mocht je ontslagen zijn, dan kun je het beste uitleggen dat jij en je werkgever tot de conclusie kwamen dat het geen goede match was om reden X, Y of Z (als dat het geval was). Is degene met wie je het gesprek voert nogal doortastend en laat hij niet los, dan kun je misschien iets zeggen als: "Ik werd ontslagen, maar mijn leidinggevende en ikzelf hadden allebei het gevoel dat we een andere kant op gingen."
Taylor: "In beide gevallen is dit jouw kans om snel verder te gaan met het gesprek en te focussen op de toekomst en waarom jij de perfecte kandidaat bent voor de baan."
5. 'Kun je de gaten in je CV verklaren?'
"Mocht je deze vraag krijgen, dan wil de manager zeker weten of je niet zaken hebt weggelaten op je curriculum vitae", vertelt de expert.
Hoe je ook reageert, je wil ervoor zorgen dat de manager weet dat je carrière een prioriteit voor je is. Misschien had je op dat moment familieomstandigheden of deed je een cursus, maar de personeelsmanager wil vooral weten of je je best deed om weer aan de bak te komen. Zeg alsjeblieft niet dat je "zes maanden nodig had om te beslissen wat je wilde gaan doen".
Mocht dit wel het geval zijn, zeg dan iets als: "Ik heb actief gezocht naar een baan, maar ben ook selectief geweest. Ik heb wat freelanceklussen gedaan en me ingezet voor een goed doel, dus ik ben zeker druk geweest in deze periode."
6. 'Omschrijf een periode waarin je faalde en hoe je daar toen mee om bent gegaan'
Bij deze vraag wil men een beeld krijgen van hoe oplossingsgericht je bent. Kies voor een tegenslag die relatief klein is, niet een waarbij je vreselijk in de mist bent gegaan of die laat zien dat je niet geschikt bent voor de baan.
"De manager wil weten of jij van je fouten leert", stelt Taylor. Zeg liever: "Ik heb tegenslagen altijd gezien als leermomenten. Tijdens mijn laatste baan kwam ik erachter dat ik soms te veel vertrouw op werknemers en hun deadline. Sindsdien houd ik vaker met ze contact over hoe het met een project staat."
7. 'Wat verontrust je het meest in deze baan?'
Sommige managers vuren lukraak vragen op je af om te zien hoe je presteert onder druk, legt Taylor uit. "Een dergelijke vraag is hartstikke subjectief. Afhankelijk van de verstandhouding met de manager kun je meer of minder eerlijk zijn.
Bijvoorbeeld: denk je dat je grote kans maakt op de baan, maar is het salaris een dealbreaker? Dit is je kans om het pijnpunt aan te stippen. Maar mocht je in het begin van de sollicitatieprocedure zitten en geen beren op de weg zien, dan kun je gewoon zeggen: "Ik ben eigenlijk heel enthousiast over deze kans en maak me niet zoveel zorgen. Ik wil alleen zeker weten dat we al jouw mogelijke vragen hebben besproken."
8. 'Wat is jouw grootste zwakte?'
Deze vraag komt in bijna ieder sollicitatiegesprek terug en is van grote invloed op hoe jij overkomt. Veel mensen komen met een leugen of ontwijken de vraag met het cliché dat ze een perfectionist zijn of té hard werken.
Auteur Ramit Sethi zegt in een aflevering van de podcast The Tim Ferriss Show dat hij met deze vraag erachter probeert te komen of iemand "zich bewust is van zijn eigen zwaktes".
De truc is om een kleine zwakte, die niet direct gerelateerd is aan de baan, te noemen, schrijft expert Bernard Marr in een LinkedIn-post. Bijvoorbeeld: werk je in de zorg, dan kun je zeggen dat je het lastig vindt om voor een groep te spreken, niet dat je niet met deadlines om kunt gaan. Vervolgens wil je focussen op wat jij doet om deze zwakte beter te maken.
Volgens Sethi wil de manager overtuigd worden "dat jij zelfbewust genoeg bent om beter te worden in je vak".